Afgelopen donderdag 24 april vond er in Tilburg een heel nuttige bijeenkomst plaats, georganiseerd door Europarlementariërër Lambert van Nistelrooij. Het MKB in Nederland zit nu vast qua financiering. Er zijn evenwel vele minder of onbekende mogelijkheden in Europees verband om wel financiering te krijgen. Systematisch werd alles op een rijtje gezet.
Jan Bikker, algemeen directeur van Midpoint Brabant, heette ons welkom. Midpoint focust zich op een aantal zaken: logistiek, sociale innovatie, de vrijetijdsmarkt, de zorg en de maakindustrie, in het bijzonder Aerospace Brabant. Centraal daarbij staan: een maatschappelijke aanpak van de arbeidsmarkt, sustainability en de blik gericht op Europa. Daarvoor heeft het Midpoint een Desk opgezet die sinds kort geleid wordt door Josha Ober. Zij gaat helpen met het zoeken naar externe financiering. Josha, die voorin de zaal zit, draait zich om en zwaait zodat we haar voortaan kennen.
Bij Lambert op de koffie
Van Nistelrooij: ‘We gaan deze ochtend de aanvullende mogelijkheden van Europa onderzoeken. Elke maandag heb ik ‘Bij Lambert op de koffie’. Elk gesprek duurt één uur. Een van de dingen die me opvalt in die gesprekken is de grote onbekendheid met EIB, de Europese Investeringsbank , terwijl de EIB toch de bank is van alle nationale lidstaten. Dat komt natuurlijk ook omdat de EIB nooit aan PR gedaan heeft. Het liep toch wel.’
Van Nistelrooij gaat over de structuur – en investeringsfondsen, het gaat om een bedrag van ruim 450 miljard euro in de komende zevenjaarsperiode. Samen met mevr. Constanze Krehl (Duitsland) vormde Van Nistelrooij in 2011 een team om namens het Europees Parlement met de vertegenwoordigers van de diverse EU-landen te gaan onderhandelen over de besteding van de vijf structuurfondsen.
Slimme specialisatie
Van Nistelrooij: ‘In plaats van de gelden te ‘vernevelen’ zetten wij in op Slim, Duurzaam en Jobs. In het verleden ging veel geld naar Zuid-Europa. Waar ging dat geld naar toe? Naar wegen en viaducten. De gedachte was: als die er zijn dan komt de rest van zelf, dan stromen de industrieparken vol. Die gedachte bleek niet juist. Zo gaan we dus niet meer te werk. We hebben een nieuwe agenda gemaakt met de meeste steun van Duitsland, Polen en Nederland. We willen in de rest van Europa geen tweede Zuid-Europa. De welvaart zit toch in de productie. Kijk naar Griekenland: dat maakt niks. De Griek heeft nu de helft te besteden van wat hij tien jaar geleden te besteden had.’
Studenten
Bij Slimme Specialisatie gaat het om Kennis-Innovatie producten. Regio’s in Europa geven van te voren aan waar ze goed in zijn. ‘Daarmee houden we de regio en Europa vooraan. Bijvoorbeeld Automotive in Helmond, Brainport van de High Tech Campus in Eindhoven, Aerospace in Gilze-Rijen, Food / Pharma in Oss, Biobased Delta in West-Brabant.
Ook aan de educatieve component is gedacht. 15% van een uitgekeerd bedrag kan besteed worden aan studenten die bij het project betrokken zijn. Het gaat niet alleen om kleine en middelgrote bedrijven, maar ook om de grote, mits ze ‘kleintjes’ in hun kielzog meenemen. Deze lijn van Duitsland, Polen en Nederland is nu leidraad. Merkel heeft het de hele tijd over bevordering van hoogwaardige activiteiten. Van Nistelrooij: ‘Dat moeten we in Nederland ook meer uitspreken. We moeten meer uit het bedrijfsleven halen.’
Bureau EIB in Nederland
Dan is het de beurt aan Pé Verhoeven, Adviser Institutional Affairs van de Europese Investeringsbank, de EIB. ‘In de jaren ’60 en ’70 werden we ook wel eens de Europese Italië Bank genoemd. Het meeste geld ging toen naar Zuid-Europa. Voor onze bank gelden geen quota per Europees land, elk project wordt beoordeeld op zijn eigen merites. Aandeelhouders van de EIB, opgericht in 1958, zijn de 28 lidstaten. We hebben een Triple A rating, wat voordelig is. Er is onlangs een nieuwe president aangetreden: Werner Hoyer, hij volgde Philippe Maystadt op. Tegen veel stemmen in was Hoyer voorstander om de jaarlijks bestedingen van de EIB op te schroeven. De Europese Raad stemde in om 10 miljard per jaar erbij te geven. En met 10 miljard uit de financiële markt erbij betekent dit dat er drie jaar 70 miljard besteed kan worden. Dit zou moeten helpen om Europa uit de crisis te halen.’
Onlangs is Ben Knapen, voorheen Buitenlandse Zaken Nederland, aangenomen als Directeur Generaal. Op 15 mei houdt de EIB een Ronde tafel Discussie, waaraan ook Mark Rutte aanzit. Er wordt een Bureau in Amsterdam geopend om de EIB meer bekend te maken. Het gaat dan om directe leningen. Verhoeven: ‘We worden pas wakker boven de 40 / 50 miljoen euro.’
De “banencreators” van Europa
‘Als we een projectvoorstel krijgen, kijken we of het past in de EU Doelstellingen. Zo ja, dan gaan we praten. We zijn wel heel streng. Maar we zijn wel een katalysator. Als wij iets financieren, komen er andere financierders mee, in ons kielzog. We zijn een bank, maar tegelijk een Europese Instelling. . Dat betekent dat we heel transparant zijn.We werken met 2000 mensen vanuit Luxemburg. Omzet 70 miljard per jaar. We zijn ervaren, we zitten al 58 jaar in het vak. Vorig jaar besteedden we in Nederland 1,3 miljard euro. Dat is relatief weinig.’
‘Vanuit het MKB, bedrijven met minder dan 250 mensen, komen weinig aanvragen, terwijl de MKB’s toch de banencreators van Europa zijn. Er zijn in Europa maar liefst 20 miljoen MKB’s. We willen het dan ook aantrekkelijk maken voor de MKB’s om bij ons aan te kloppen. In praktijk loopt dat vaak via de nationale grootbanken. Omdat wij geen winstoogmerk hebben openen we een kredietlijn die goedkoper is (marginaal, maar toch). Er zijn wel voorwaarden aan verbonden, er moet gerapporteerd worden. De grootbanken moeten ook zelf bijdragen aan zo’n lening (een op een). Het begint al te werken, want in Europa hebben we op deze manier al 230.000 MKB’s bereikt.’
Om de innovatie in het MKB te bevorderen heeft de EU COSME (Programme for the Competitiveness of Enterprises and SME’s) opgericht. EIB werkt daarmee samen. Het gaat daarbij om 1) infrastructuur, 2) Research / technologie, 3) Climate, Energy and Sustainability ten behoeve van de MKB’s. Van Nistelrooij heeft hier aan meegewerkt. Pé Verhoeven: ‘We geven ook technische assistentie, ga poolen als het kan, daar helpen we dan mee.’ En tot slot: ‘Eigenlijk is het geen kwestie van geld in Europa. Dat is er wel. Het probleem is vertrouwen en gebrek aan vertrouwen. Daar zit de crux.’
Bank wordt intermediair
Joris Wijnen (ABN-AMRO), de volgende de spreker, was 4,5 jaar relatiemanager voor het MKB. Het MKB, met 3,5 miljoen banen is inderdaad de motor van de economie, vindt hij. ‘Het is een complex speelveld. Het MKB kan meer ondersteund worden. Er zijn al veel stimuleringsmaatregelen, maar die moet je ook ‘binnen zien te koppen’. Er is meer mogelijk dan je denkt. Het totaal aan de ‘kleine bijdragen’ van de banken neemt af. Daar zit veel pijn. Maar de bank verandert ook. De rol verschuift van kredietverlener naar intermediair.’
Hij wijst op de ‘borgstellingskredieten’, een programma geïnitieerd door het ministerie van EZ. Dat is bestemd voor starters en innovatieve bedrijven. Van 35.000 euro tot 150 miljoen. En verder is andere stimulering zoals Innovatiekrediet WBSO, de Innovatiebox Rijksdienst Ondernemend Nederland (voorheen AgentschapNL, de Groei & Innovatie regeling. Hij beveelt aan te zoeken op www.verdermetfinacieren.abnamro.nl , de site Ondernemingkredietdesk, de site Ondernemersplein (ontstaan uit fusie KvK en Syntens). En er is het alternatief van microfinanciering via Qredits en van crowdfunding. ‘Er zijn steeds meer combinaties van een bank- en een alternatieve oplossing.’
Incubator
Roland Strauss, die helemaal uit Stuttgart komt, heeft IncubatorEurope opgezet. Die Incubator is bedoeld om de ‘Eu jungle’ transparant te maken. Het is een gereedschap die iedereen in staat moet stellen te profiteren van de EU. Hij heeft veel samengewerkt en doet dat nog met van Nistelrooij. ‘Lambert is very active.’Samen hebben ze vier Nederlandse voorbeeldprojecten gekozen: TU Delft, TNO, de stad Den Haag en Brainport Eindhoven.
Strauss: ‘Ga naar www.incubatoreurope.eu, vul in wie je bent en wat je doet. Dan maakt de Incubator van 30 financieringsprogramma’s een preselectie.’
Het bos weer zien
Michiel van Campen van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging, BZW, vindt het stuk gereedschap van Roland Strauss eenvoudig, simpel en toegankelijk. ‘BZW werkt langs twee lijnen: we lobbyen, samen met VNO / NCW dat de baken weer het vliegwiel van de economie worden en daarnaast helpen we bedrijven om door de bomen het bos weer te zien. We fungeren voor hen als baken. De komende tijd is er een reeks bijeenkomsten. Het hoeft niet allemaal te gaan om innovatie, de ‘day-to-day’ financiering is even belangrijk. We willen het ‘licht’ tussen de nationale overheid en Brussel verkleinen.‘
Lambert van Nistelrooij ten slotte concludeert dat het een hele nuttige bijeenkomst is geweest, ook door de continue reacties vanuit de zaal. We krijgen nog een kaart met de groepsindeling en het wedstrijdschema van het WK Voetbal in Brazilië, met een foto van hem met de tekst ‘Uw spits in Europa’. ‘Ik kan nog wel een steuntje gebruiken.’
inZaken.eu 