Ik kwam in aanraking met de fotografie van Mick Otten via het interview dat ik had
met John Giskes over zijn butoh performances (zie elders op deze site). Ik vernam
dat hij onder meer een onderwaterfotograaf was.
Ik maakte een afspraak met Mick Otten die aan een pleintje in een mooi groen wijkje aan de rand van Maassluis woont. De wijk blijkt al van 1976 te zijn.
De Storm in Beweging
We zitten aan een grote rechthoekige tafel van zware gebeitste balken, een voormalige weeftafel uit Indonesië. Ik zie veel kunst aan de muren om me heen. Mick Otten: “Ik ben met John in aanraking gekomen door zijn optreden met een aantal andere performers in De Storm – vandaar de naam van mijn blog De Storm in Beweging – bij KunstPoortNoord. Ik was meteen geïntrigeerd door het visuele van butoh theater: verstilde bewegingen, slow motion, een nèt nog levend beeld. De Storm bestaat niet meer, maar ik ben John Giskes als solo-performer gaan volgen, al of niet in het gezelschap van andere kunstenaars.”
Natuurkunst
Mick Otten’s fotografie heeft zich de laatste jaren ontwikkeld in de richting van
beeldende kunst. Zeedieren, soms hele kleine, maakt hij los van hun omgeving en legt hij vast op een zwarte achtergrond. “Ik noem het ‘natuurkunst’, ik wil zeedieren als pure kunst zien en niet alleen in de natuur. Dat maakt het mogelijk speciale bewegingen vast te leggen, je ziet de dieren op hun mooist. Je kunt het vergelijken met hoe een juwelier zijn koopwaar laat zien, met een achtergrond van zwart of donkerblauw vilt.”
De laatste jaren heeft hij een serie onderwaterfoto’s gemaakt in de natuur en in vitro (letterlijk ‘achter glas’). Mick Otten was al op jonge leeftijd in de ban van de zee en het leven erin, het was de grote hobby van zijn vader die een koudwater zeeaquarium had en hem meenam op excursies naar Zeeland.
Onderwaterfoto’s
Hij maakt al duikend bijna wekelijks onderwaterfoto’s. Het gaat vaak om vrij kleine
zeedieren, die hij opzoekt in Zeeuwse wateren als het Grevelingenmeer, de Ooster- en Westerschelde (in Zeeland). Maar ook boven water fotografeert hij die (verzamelde) dieren. “De duikfoto’s gebruik ik beperkt in mijn kunstfotografie, ze zijn meestal te documentair. De achtergrond haal ik digitaal weg. Maar soms lukt het niet, zo ben ik bezig geweest met de foto van een zeeanemoon. Ik ‘poetste ‘m schoon’, maar de tentakels waren zo doorzichtig dat je de achtergrond er doorheen bleef zien.”
Een omweg
Otten’s opleiding en daaropvolgende werkzaamheden, wezen niet meteen in deze
richting. Hij studeerde in 1981 af op de Reinwardt Academie, een opleiding voor
professionals in de sector van cultureel erfgoed, musea bijvoorbeeld.
Evenwel, in die jaren was de Nederlandse economie op een dieptepunt en de
werkeloosheid groot. Hij zocht elders en kwam terecht bij achtereenvolgens de
ontwikkelingshulporganisatie Terre des Hommes, een paar jaar later bij de Stichting
Geschillencommissies voor consumentenzaken en vanaf 2001 bij een
woningcorporatie.
Maar het bleef een beetje wringen, de cultuur, natuur en met name de fotografie bleef in zijn gedachten.
Keuze voor de fotografie
“Ik vond een sponsor: mijn vrouw, en ik koos voor de fotografie. Ik volgde in de jaren
2007-’08 de opleiding fotografische vormgeving bij de Fotovakschool. Ik was 46 en zat opnieuw in de schoolbanken! Ik had amper wat gedaan met fotobewerking / photoshop. Dat was nieuw voor mij. Ik heb de opleiding voltooid. Het gaf me plezier om die loopbaan een beetje op te kunnen bouwen.”
Hij viel meteen met zijn neus in de boter. “De eerste opdracht kwam van een
opbouwwerker met wie ik in mijn werk bij de woningcorporatie veel heb samengewerkt. ‘Kun jij een foto-expositie organiseren met foto’s van alle bruggen van Rotterdam-Noord?’ Dat was een meevaller. Ik richtte mijn bedrijf op, wist nog niet wat ik kon vragen en vroeg geen al te hoog bedrag. Zo kwam ik erin. De tentoonstelling kwam er en er werd goed op gereageerd. De foto’s waren in zwart-wit. Ik had alle ruimte om mijn verbeelding aan te spreken. Sommige bruggen hebben iets speciaals, maar andere bruggen niet. Daar moest ik toch een originele invalshoek verzinnen. Ik ging er diverse keren omheen wandelen en vaak kwam dan een idee. Aan de onderkant van een brug zag ik een zwerver in een slaapzak; hij had een mooie kop. ‘Die wil ik fotograferen. Met de brug erbij.’ Het werd een mooie foto. Op die manier werd het een mooie eenheid.”
Krachtwijken
Deze opdracht leidde tot andere opdrachten. In 2008 kwam minister Vogelaar met een nota over 40 probleemwijken die ze wilde transformeren naar krachtwijken. “Dezelfde opbouwwerker die werkte voor de Bewonersorganisatie Bergpolder (Bergpolder was zo’n krachtwijk) benaderde me. Ik had een gesprek met hem en met een ‘wijkregisseur’ van de toenmalige deelgemeente Noord. Zij wilden een boekje laten maken over 10 bewonersinitiatieven dat aan Vogelaar aangeboden zou worden. Ik reageerde: ‘Dat wordt saai. Mijn alternatief: van die 10 projecten maak ik foto’s van de mensen die die projecten uitvoeren. Die fotoprint op A3-formaat plak ik op karton en daarbij zet ik op de achterkant een tekst over het project. Bij de presentatie geven deze mensen minister Vogelaar hun foto.’ Als het een boekje was geweest, werd dat door iemand aan haar overhandigd en dan was het afgelopen. Nu konden vertegenwoordigers van alle projecten de foto plus tekst van hun eigen project aanbieden. Dat gaf die mensen trots. Het voorstel werd geaccepteerd. Vogelaar kwam op bezoek en het ging uitstekend.”
Bergpolder-Krachtwijk en NOORD010inbeeld
Direct na het bezoek van minister Vogelaar startte Otten met een blog over Bergpolder met de titel ‘Bergpolder Krachtwijk’. De bewonersorganisatie en de deelgemeente Noord bleken zeer geïnteresseerd te zijn en drie weken later was het betaald werk geworden. Het leverde een aardige verdienste op. Het was een mooie combinatie van foto’s en tekst. Otten kende Bergpolder na een tijdje beter dan zijn woonplaats Maassluis (waar hij sinds 1987 woont).
Hij was vijf jaar bezig toen de deelgemeente Noord liet weten de financiering te gaan stoppen. Daarom leek het hem raadzaam een verbreding te maken naar heel
Rotterdam-Noord. “Ik heb een andere fotograaf uit het Oude Noorden benaderd,
Johannes Odé, en samen gingen we een blog en facebookpagina ‘NOORD010inbeeld’ maken. Dat vond de deelgemeente weer wel aantrekkelijk. Toen de deelgemeentes landelijk werden opgeheven, liet de gemeente weten dat ze met het blog wilde stoppen. Dat was voor mij het moment ermee te stoppen. Johannes is met de Facebookpagina doorgegaan.”
De natuur centraal
Daarna, vanaf 2013, ging zijn fotografie steeds meer over de natuur, met name
strandlandschappen en zeefauna en -flora. “Zandstructuren op het strand gevormd
door de wind, aangespoelde voorwerpen, weglopend water op het strand. In Ouddorp vormden veenresten in het weglopende water prachtige patronen; in Nieuw-Zeeland waar we op vakantie waren, zorgde lavazand voor prachtige ‘tekeningen’. Met een kano ging ik in de Westerschelde zandplaten fotograferen.” Met die foto’s ging hij aan exposities meedoen.
Zo doet hij vanaf 2013 mee aan de jaarlijkse Kunstroute Maassluis, aanvankelijk met foto’s over strandlandschappen en bomen, maar later met zeedieren op een zwarte achtergrond. “Dat is mijn specialisatie geworden.” Inmiddels doet hij ook mee met de kunstroutes van Westland en Wemeldinge.
Wat fascineert hem zo aan de zeeflora en fauna?
“Ik raak nooit uitgekeken op de fotografie van bijzondere zeedieren. Soms is er de
gedachte dat je ervoor naar tropische streken moet gaan. Dat is niet nodig. Bij ons in zee zitten fantastisch mooie beesten. Ik laat ze zien als een kunstvoorwerp. Ik wil het anderen ook laten zien, dat is een belangrijke drijfveer, naast het benadrukken van het belang van het beschermen ervan. Als mensen niet weten wat er bij ons in zee leeft, weten ze ook niet wat ze moeten beschermen. Zo helpt het niet als Rijkswaterstaat staalslakken laat deponeren in de Ooster- en Westerschelde. Ik geef regelmatig lezingen over Nederlandse zeeflora en -fauna aan iedereen die geïnteresseerd is. Dat kunnen natuurhistorische verenigingen en fotoclubs zijn, maar ook bewoners van een verzorgingshuis. Voor deze fotografie ben ik wel afhankelijk van het aanbod; de natuur laat zich niet dwingen. Het laatste jaar is dat wel wat minder geworden.”
Hoe ga je te werk?
“Wat de in vitro foto’s betreft verzamel ik de, vaak kleine, dieren al duikend of bij laag water. Thuis leg ik ze vast met een macro-installatie op het keukenblad. Ik plaats de dieren in water in een zwart plastic bakje of een petrischaaltje met zwarte ondergrond. Ik zorg ervoor dat het dier op een bepaalde manier beweegt, om de beste foto ervan te nemen. Daar gaat veel tijd in zitten, net als in de selectie en bewerking van de foto’s. De dieren breng ik vervolgens weer terug naar zee, naar hun eigen biotoop.
Mijn foto’s laat ik printen door middel van het ChromaLuxe procedé, dat geeft prachtig heldere en scherpe beelden. Ik laat het printen bij ARCA. Ze printen een inktvel dat op een dun plaatje aluminium wordt gelegd. Dat wordt vervolgens in een oven samengedrukt en wordt verhit tot boven de 200º. De inkt wordt dan vergast in het aluminium.”
We gaan de foto van een zeenaaktslak aan de muur bekijken. Hij is heel mooi belicht. “Je ziet zowel de boven- als onderkant van het dier. De houding die het hier heeft zie je nooit in de natuur. De dieren lopen langs de rand van het zwart plastic bakje omhoog, maken hun voet (waarmee ze lopen) hol en blijven drijven op het water. Het wordt als het ware een soort bootje. Als het bootje water maakt, valt het op de bodem. Het dier heeft dan moeite om zich om te keren. Dat lukt uiteindelijk toch met behulp van hun voet. Dan krijg je deze prachtige torsie, deze unieke houding te zien.” Een heel ander werk van de Raketmeduse, een amper 1 cm groot soort kwalletje, hangt bij hem 80 x 80 cm groot aan de muur. Zijn favoriete foto.
Mick’s Marine Life en Mick’s Marine Biology
Hij heeft ook de blogs Mick’s Marine Biology en Mick’s Marine Life. “Op Mick’s Marine Biology schrijf ik over en toon ik allerlei bijzondere zeedieren, soms soorten die nog niet eerder in Nederland zijn gevonden. Mick’s Marine Life is een soort encyclopedie. Voor elke soort die ik fotografeer maak ik een pagina.” Veel foto’s worden ook gebruikt op sites van zeebiologische clubs. Ook verschijnen zijn foto’s in tijdschriften en boeken over onder andere zeevissen, zeewieren en schelpen. Soms verkoopt hij een foto aan het buitenland, zoals de foto van een dolfijn en een walvis die hij in Newfoundland maakte.
Excursies
Al 44 jaar is Otten voorzitter van de Strandwerkgroep Waterweg-Noord, onderdeel van de KNNV. Vanuit die Strandwerkgroep organiseert hij ieder jaar zo’n 25 excursies in Zeeland, waarbij bij laag water wordt gezocht naar zeedieren- en wieren. “Afgezien van de vaste deelnemers – afkomstig uit het hele land en zelfs uit België – zien we steeds weer nieuwe gezichten. Dat is belangrijk want zo kan ik mijn liefde en kennis over de zeenatuur overdragen. Zoals al gezegd: als je niet weet wat er voor bijzondere organismen in onze zee leven, weet je ook niet wat je moet beschermen.”
Afbeeldingen
1) ) In Vitro 24 – Raketmeduse, 2) De laatste cocons (Storm in Beweging), 3) In Natura 10 – Geep, 4) Bouw van een brug in Noord, 5) Bergpolder onderneemt, 6) Mick Otten @ Johannes Odé, 2012
https://nieuwewendingproducties.blogspot.com/
https://micksmarinebiology.blogspot.com/
https://micksmarinelife.blogspot.com
https://destorminbeweging.blogspot.com
1 Pingback